Du Lịch Mắc Kẹt Trong Bài Toán Nhân Sự
Laođộng trong ngành du lịch Việt Nam thiếu hụt cả về lượng lẫn chất.
Mỗinăm, Viettravel muốn tuyển dụng thêm 300 nhân sự mới, nhưng khó tuyển đủ. “Ứngviên nộp hồ sơ khá đông nhưng ít người đáp ứng tốt các tiêu chí làm việc thực tế;trong đó, kỹ năng ngoại ngữ của nhiều người rất yếu”, ông Nguyễn Quốc Kỳ, Tổnggiám đốc Vietravel, cho biết.
Khókhăn của Viettravel cũng là tình trạng chung của ngành du lịch Việt Nam. Ông Kỳdẫn số liệu của Tổng cục Du lịch cho biết, mỗi năm Việt Nam cần tới 40.000 laođộng trong ngành nhưng lượng sinh viên được đào tạo ra thấp hơn rất nhiều.
Cácdoanh nghiệp lữ hành đang sử dụng khoảng 20.000 lao động, 40.000 hướng dẫn viênvà con số này gần như không thể đảm nhiệm nổi phục vụ cho khách du lịch.
Tạicác thành phố có nhiều du khách Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản như Đà Nẵng, NhaTrang, các công ty lữ hành khi tuyển dụng vào thì hầu như phải đào tạo lại ítnhất sáu tháng, muốn đào tạo lành nghề phải mất 12 tháng. “Chuyện này là mộtlãng phí rất lớn”, ông Kỳ nhấn mạnh.
Kháchđông, nhân lực thiếu
Khôngchỉ các vị trí cấp cao thiếu lao động mà nhìn tổng thể, ngành du lịch Việt Namđược đánh giá cũng đang trong tình trạng thiếu hụt.
“Sốlao động tạm coi là qua đào tạo, bao gồm đào tạo chính thống, có bằng, chứng chỉnghề, tham gia các khóa học không quá 50%, số còn lại là tay bo”, ông TrươngNam Thắng, một chuyên gia có 35 năm làm việc trong ngành du lịch chia sẻ vớiTheLEADER.
Theoông Thắng, một số người đi từ nghề lên, thông qua đào tạo nội bộ trong các tậpđoàn, doanh nghiệp để đạt đến các vị trí cao hơn và họ làm rất tốt. Một số khácđi học tại nước ngoài, có sự bài bản nhưng khi quay trở lại Việt Nam, cần thờigian để có thêm thực tế.
Báocáo chỉ số cạnh tranh ngành du lịch và lữ hành của World Economic Forum cho thấysự cải thiện khá mạnh mẽ của du lịch Việt Nam nhưng nhân sự vẫn tụt khá xa so vớinhiều quốc gia trong khu vực.
Chấtlượng cạnh tranh nguồn nhân lực của Việt Nam chỉ đạt 4.9/7.0, thấp hơn mức 5.6của Singapore dù có sự vượt trội về điểm số liên quan đến tài nguyên.
Xếphạng về đầu tư đào tạo mở rộng cho lao động (69/136) thấp hơn nhiều các nướcChâu Á có nền du lịch phát triển như Singapore (3/136), Malaysia (9/136) hay Nhật(10/136).
ÔngBùi Tá Hoàng Vũ, Giám đốc Sở Du lịch TP. HCM nhận xét, năm 2018, ngành du lịchViệt Nam đón 15,5 triệu lượt khách quốc tế, doanh thu du lịch cả nước 23 tỷUSD, đóng góp 7,5% vào GDP. Đây là mức tăng doanh thu ấn tượng, tuy nhiên mứcnăng suất khá thấp với chỉ 3.477 USD/năm cho mỗi nhân lực trong ngành này.
Trongkhi đó, tại Singapore với gần 5,9 triệu người và khoảng 80% làm trong ngành dulịch, mỗi lao động trong ngành tạo ra 47.713USD/năm, gấp 15 lần Việt Nam còn ởThái Lan, con số này là 8.369 USD/năm, gấp 2,5 lần.
Thiếunhân sự trong ngành du lịch càng có nguy cơ trầm trọng hơn trong bối cảnh đầutư bất động sản du lịch bùng nổ khắp nơi.
Mộtbáo cáo khảo sát của nhóm Economica Vietnam công bố tại Diễn đàn Bất động sảndu lịch 2019 do TheLEADER tổ chức mới đây tại TP. HCM cho thấy, trong có tới36,4% doanh nghiệp có ý định đầu tư mới vào lĩnh vực bất động sản nghỉ dưỡng và45,5% mong muốn mở rộng kinh doanh trong lĩnh vực này.
ÔngNguyễn Thái Phiên, Giám đốc cấp cao Novaland cho biết, Tập đoàn dự kiến sẽ tăngnhân sự từ 7.400 năm 2020 lên 40.000 người vào năm 2023 nhằm phục vụ các dự ánbất động sản du lịch nghỉ dưỡng đang và sẽ triển khai.
ÔngPhiên nhấn mạnh, trong 5 năm tới, Novaland sẽ phát triển hơn 10.000 phòng kháchsạn và nếu tính cả các mảng như vui chơi giải trí, sân golf, vườn thú, côngviên thì số lượng nhân viên phục vụ rất lớn, đó là chưa kể nhân sự tài chính,quản trị nhân sự, thiết kế, kiến trúc…
ÔngNguyễn Tiến Dũng, Trưởng nhóm Economica Vietnam cho biết, các doanh nghiệp bấtđộng sản đang gặp không ít khó khăn trong quá trình đầu tư, kinh doanh như tiếpcận đất đai và giải phóng mặt bằng, tiếp cận nguồn vốn, xác định giá đất và thuếđất. Trong đó, thách thức trước mắt cũng như lâu dài mà các doanh nghiệp đang đầutư vào lĩnh vực bất động sản du lịch phải đối mặt là thiếu hụt nhân sự, đặc biệtlà nhân sự cao cấp.
ÔngNguyễn Thạc Thắng, Giám đốc công ty nhân sự First Alliances chinhánh Hà Nội chobiết, mặc dù doanh nghiệp sẵn sàng trả lương cao nhưng việc tuyển dụng nhận sựcấp cao không đơn giản do nguồnnhân lực phục vụ trong lĩnh vực bất động sản, dulịch của Việt Nam còn rất hạnchế.
Khảosát về tiền lương trong các lĩnh ngành nghề năm 2018 của First Alliances cho thấy,bất động sản - xây dựng và khách sạn - du lịch là hai trong những ngành nghề cómức lương hấp dẫn nhất đối với nhân sự cao cấp trên thị trường lao động.
Cụthể, đối với lĩnh vực xây dựng - bất động sản, mức lương trung bình từ 10 - 15nghìn USD/năm, cao nhất trong bảng khảo sát lương của tất cả các ngành nghề.
Mộtsố nhân sự cấp cao như giám đốc dự án, tổng giám đốc trong lĩnh vực bất động sản,du lịch - khách sạn có mức lương rất cao, từ 10 - 15 nghìn USD/năm. Trong khiđó, vị trí giám đốc, giám đốc điều hành của các lĩnh vực khác như nhân sự, pháplý hay giáo dục đều có mức lương thấp hơn nhiều, chủ yếu là dưới 7 nghìnUSD/năm, rất ít các vị trí có mức lương cao nhất lên đến 10 nghìn USD/năm.
Tìmkiếm đòn bẩy
Đưara giải pháp cho nguồn nhân lực trong lĩnh vực bất động sản du lịch trong thờigian tới, ông Thắng cho rằng, đối với lao động phổ thông, các chủ đầu tư nênliên kết với các trường đào tạo để đưa ra các tiêu chuẩn thực tế và cam kết tiếpnhận đầu ra; hoặc thuê giáo viên của các trường đến khách sạn để giảng dạy chonhân viên tùy theo chi phí của doanh nghiệp.
Đơncử, Novaland đã chủ động chuẩn bị nguồn lực cho các dự án bất động sản du lịchnghỉ dưỡng khi mới đây ký kết với Đại học Hoa Sen để đào tạo nhân sự.
Hiệphội Doanh nghiệp châu Âu (EuroCham) trong Sách trắng 2019 cho rằng việc giatăng số lượng nhân sự được đào tạo bài bản và có trình độ trong ngành du lịchvà nhà hàng - khách sạn có thể nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, tạo rahình ảnh tích cực của Việt Nam trong mắt du khách.
Chấtlượng dịch vụ được cải thiện đồng nghĩa với năng lực cạnh tranh cao hơn và sẽcó du khách sẽ đến Việt Nam hơn, góp phần gia tăng mức đóng góp của ngành du lịchvào GDP và tăng nguồn thu cho Chính phủ.
Chất lượng gia tăng của du lịch có thể tạo ra hiệu ứng dây chuyển. Ảnh: baodulich.net.vn
“Dulịch là một ngành kinh tế trọng điểm của Việt Nam, do đó, có thể tạo ra hiệu ứngdây chuyền đối với các ngành khác, cải thiện trình độ tay nghề trong toàn bộchuỗi cung ứng. Điều này sẽ thúc đẩy gia tăng việc làm và tiền lương cho lao độngđịa phương”, EuroCham nhận định.
Hiệphội này khuyến nghị các doanh nghiệp và cơ sở đào tạo cần phối hợp để tăng cườngnhận thức và ban hành thủ tục để thực hiện hiệu quả bộ tiêu chuẩn kỹ năng nghềquốc gia của nghề phục vụ buồng và nghề lễ tân.
Bộtiêu chuẩn kỹ năng nghề quốc gia cần được xây dựng cho các lĩnh vực khác trongngành du lịch và nhà hàng – khách sạn để cải thiện chất lượng dịch vụ, gia tăngnăng lực cạnh tranh của Việt Nam nhằm trở thành một điểm đến hấp dẫn trong khuvực.
Hợptác giữa Chính phủ và khu vực tư nhân cần được củng cố để cải thiện hoạt độngđào tạo nghề trong ngành du lịch cho cả học viên và giảng viên.
EuroChamcho rằng cần đảm bảo hoạt động hợp tác bền vững giữa các cơ sở đào tạo và doanhnghiệp bằng cách ban hành cơ chế, chính sách và quy định khen thưởng để vinhdanh các doanh nghiệp tham gia tích cực vào hoạt động đào tạo du lịch.
Bêncạnh đó, rà soát và tái cơ cấu mạng lưới các cơ sở đào tạo du lịch để đảm bảocác cơ sở này có đủ năng lực đào tạo chất lượng cao.
Tạođiều kiện giáo dục ngoại ngữ cho lao động ngành du lịch không chỉ góp phần đemđến dịch vụ chất lượng cao mà còn giúp người dân địa phương có đủ trình độ để đảmnhận các chức vụ quan trọng.
Ngoàira, cần tăng cường cơ hội đào tạo nghề kép với các chương trình đạo tạo ‘Họcthông qua thực hành’ nhằm đáp ứng nhu cầu nguồn nhân lực có tay nghề cao ngàycàng tăng trong ngành nhà hàng - khách sạn, du lịch và sự kiện.